İman lügat manası itibariyle kısaca “İnanma, inanç, teslim olmak, tasdik etmek, emniyet beslemek” manalarına gelir.
İmanın kelime anlamı, “tasdik etmek, herhangi bir şeye kesin olarak inanmak”tır.
İslam ıstılahında ise İman, “Allah tarafından Peygamberimiz Hz. Muhammed (S.A.V.) aracılığı ile bildirilen her şeye kati ve tereddütsüz bir inanç gösterip, bunu kalp ile tasdik ve neticede ile ikrar etmektir.” Diğer bir ifade ile İman, “Peygamberimizin Allah tarafından haber verdiği kesin olarak bilinen şeylerin doğru olduğuna içten ve yürekten inanmak” demektir.
İman ve İslâm kelimeleri arasında sıkı bir bağ ve büyük bir mana benzerliği vardır. Çoğu yerde ikisi aynı anlamda kullanılır.
İman eden kişeye mü’min denilir.
İmanda asıl olan kalp ile tasdiktir. Kalp ile tasdik etmediği halde dil ile inandığını söyleyen kişi münafıktır. Kâmil iman hem kalp ile tasdik hem dil ile ikrar neticesi doğar. Bazı alimler:
“İman kalp ile tasdik, dil ile ikrar ve erkanı ile amel etmek’tir.” demişlerdir ki bu da iman ile amel arasındaki bağı gösterir. Gerçekten ameller; yapılması istenen ibadet ve taat, insanın imanını olgunlaştırır. Onu küfür tehlikesinden uzaklaştırır.
Bir kişinin mü’min, müslim olması için kalbi ile inanarak kelime-i tevhid veya kelime-i şehadeti söylemesi gerekir.
İman, icmali ve tafsili olmak üzere iki kısma ayrılır:
a) İcmali İman: İman edilecek şeylere kısaca ve toptan inanmaktır. Kelime-i Tevhid veya Kelime-i Şehadeti diliyle söyleyip kalbiyle de tasdik eden kimse kısaca ve toptan iman etmiş olur.
b) Tafsili İman: Bu da iman edilecek şeylerin her birine ayrı ayrı inanmaktır. Allah’a, meleklerine, kitaplarına, Peygamberlerine, ahiret gününe, öldükten sonra dirilmeye, cennet ve cehenneme, kaza ve kadere ayrı ayrı inanmak, bu bölüme girer.