Vakıf; bir malın kişisel mülkiyetten çıkarılarak alım satıma konu olmayacak şekilde insanların istifadesine tahsis edilmesi, bağışlanmasıdır. Vakıflar, ilk dönemlerden beri, ordunun donatımına yardımcı olma, fakir ve kimsesizlere yiyecek ve barınak sağlama, hastaları tedavi ettirme, ilmin yayılmasını sağlayıcı araçları temin etme, öğrencileri destekleme, hayvanları koruma, ibadethane ve diğer kamu tesislerinin inşa, bakım ve onarımı gibi kamu hizmetleri kapsamına giren alanlarda faaliyet göstermişlerdir.
KUR’AN’I KERİM’DE GEÇEN AYETLER
“Gerçek müminler ancak; Allâh ve Rasûlüne îmân eden ve sonra da şüpheye düşmeyerek mallarıyla ve canlarıyla Allâh yolunda cihad eden kimselerdir. İşte (îmânlarında) sâdık olanlar bunlardır.” (el-Hucurât, 15)
“O takvâ sâhipleri, kendilerine rızık olarak verdiğimiz her şeyden (Allâh yolunda) infâk ederler.” (el-Bakara, 3)
“Allâh, müminlerden cennet mukâbilinde canlarıyla ve mallarıyla satın almıştır…” (et-Tevbe,111)
“İnsanlardan öylesi de vardır ki, Allâh’ın rızasını kazanma uğrunda kendisini ve malını fedâ eder…” (el-Bakara, 207)
“Mallarını Allâh yolunda harcayanların hâli, yedi başak bitiren ve her başağında yüz dâne bulunan bir tek tohumun hâli gibidir. Allâh kime dilerse, ona kat kat verir. Allâh, ihsânı bol olan, hakkıyla bilendir.” (el-Bakara, 261)
“Sevdiğiniz şeylerden infâk etmedikçe aslâ “birr”e (yâni hayrın kemâline) eremezsiniz! Her ne infâk ederseniz, Allâh onu hakkıyla bilir.” (Âl-i İmrân, 92)
“…Asıl iyilik, o kimsenin yaptığıdır ki, Allâh’a, ahiret gününe, meleklere, kitaplara, peygamberlere inanır. (Allâh’ın rızâsını gözeterek) yakınlarına, yetimlere, yoksullara, yoldakalmışlara, dilenenlere ve kölelere sevdiği maldan harcar,
namaz kılar, zekât verir…”(el-Bakara, 177)
” Ey iman edenler! Kendisinde artık alış-veriş, dostluk ve kayırma bulunmayan gün (kıyamet) gelmeden önce, size verdiğimiz rızıktan hayır yolunda harcayın. Gerçekleri inkâr edenler elbette zalimlerdir.”(el-Bakara, 254)
“O ki, hanginizin daha güzel davranacağı-nı imtihân etmek için ölümü ve hayatı yaratmıştır. O, mutlak gâliptir ve çok bağışlayıcıdır.” (el-Mülk, 2)
VAKIF İLE İLGİLİ HADİSLER
“İnsan ölünce, şu üç ameli dışında bütün amellerinin sevâbı kesilir:
Sadaka-i câriye,
Kendisinden istifâde edilen ilim,
Arkasından duâ eden hayırlı evlâd.” (Müslim,Vasiyye, 14)
“Kim Allâh rızâsı için bir mescid inşâ ederse, Allâh da onun için cennette bir köşk binâ eder.”
(Müslim, Mesâcid, 24)
“Yeryüzündekilere merhamet edin ki, gökyüzündekiler de size merhamet etsin!” (Tirmizi, Birr, 16)
“Muhacir ve ensardan imkân sâhibi olup da vakfı bulunmayan bir tek kişi bilmiyorum.” (İbnü Kudâme, el-Muğnî, V, 598) demiştir.
“İnsanların en hayırlısı, insanlara en çok faydalı olandır.” (Suyûtî, el-Câmiu’s-Sağir, II, 8)
Allâh Rasûlü’nün bildirdiği üzere, susuzluktan soluyan bir köpeğe su veren günahkâr bir kimse, sırf bu merhameti sebebiyle günahları affedilerek cennete nâil olmuştur. Buna mukâbil, bir kediye merhametsiz davranarak, onun açlığı-na aldırış etmeyen bir kadın da cehenneme dûçâr kılınmıştır. (Bkz. Müslim, Selam, 153, 151)
“–Hangi amel daha hayırlıdır?” diye soran bir sahâbîye Allâh Rasûlü –sallallâhu aleyhi ve sellem-:“–Tanıdık tanımadık herkese yemek yedirmen ve selâm vermendir.” buyurmuştur. (Buhârî, Îmân, 6)
“Müslüman bir kişi bir ağaç diker de ondan insan, hayvan veya kuş yerse, bu yenen şey kıyamet gününe kadar o Müslüman için sadaka olur.” (Müslim, Müsâkât,10)