Peygamber Efendimiz Hz Muhammed (sav)’in bizzat bulunduğu savaşlara “Gaza” denir. Ashâb-ı Kirâm’dan bir zatın kumandasıyla savaşan az bir kuvvete de “Seriyye” denir.
Peygamberimiz (sav) zamanında Müşrikler ile Müslümanlar arasında yapılan savaş ve önemli hadiseler şunlardır;
• Bedir Savaşı
• Uhud Savaşı
• Hendek Savaşı
• Mute Savaşı
• Sevik Gazvesi
• Raci Olayı
• Bi’ri Maune Faciası
• Beni Nadir Gazası
• Beni Mustalik Gazası
• Kureyzaoğullan Gazvesi
• Hudeybiye Barışı
• Hayber’in Fethi
• Kâ’be’yi Ziyaret
• Mekke’nin Fethi
• Huneyn Savaşı
• Evtas Savaşı
• Tâif Muhasarası
• Tebük Savaşı
Hz Muhammed Döneminde Yapılan Savaşlar kısaca
Bedir Savaşı (624)
Medine’ye hicret eden Müslümanların Mekke’deki mallarını yağmalayıp Şam’da satılmasına karşılık Müslümanlar Şam’dan dönen kervanı Medine yakınlarında önünü kesmek istemiştir. Bu gelişme üzerine Mekkeliler, Müslümanların üç katı bir güçte Bedir kuyuları çevresine geldiler. Ebu Cehil başta olmak üzere birçok Mekkeli ölmüş, bir kısmı da esir düşmüştür. Bedir Savaşı’yla;
– Müslümanların kendilerine olan güvenleri artmıştır.
– Arap kabileleri arasında Mekke şehir devlerinin saygınlığı sarsılmıştır.
– İslâmiyet hızla yayılmaya başlamış ve Hz. Muhammed’e olan güven artmıştır.
– İslâm hukukunun temelleri atılmış, elde edilen ganimetlerin paylaştırılmasıyla ilgili kurallar belirlenmiştir.
– Uhud Savaşı’na neden olmuştur.
– Şam ticaret yolları Müslümanların kontrolüne geçmiştir.
– 10 Müslümana okuma yazma öğreten Mekkeli esirler serbest bırakılmıştır. Bu durum İslâmiyet’in öğrenmeye verdiği önemi ortaya koymaktadır.
Uhud Savaşı (625)
Bedir Savaşı’nda mağlup olan Mekkeliler, bu yenilginin intikamını almak için Ebu Süfyan komutanlığında Medine üzerine yürüdüler. Müslümanlar da Uhud dağı yakınlarına geldiler. Hz. Muhammed Uhud dağını arkasına vererek askerlerini yerleştirdi. Mekkeli süvarilere karşı da Ayneyn geçidine okçular bıraktı. Savaş başladıktan kısa bir süre sonra Mekke ordusu bozuldu. Bu durumu gören okçular yerlerini terk ettiler. Halit bin Velid komutasında saldırıya Mekkelilerin atlıları Müslümanları iki ateş arasında bıraktı. Hz. Muhammed’in yaralanmasıyla Müslümanlar geri çekilmiştir. Uhud Savaşı ile Hz Muhammed’in sözüne itaatin önemi anlaşıldı.
Hendek Savaşı (627)
Mekkeliler Uhud Savaşı’nı kazanmalarına rağmen istedikleri sonuca ulaşamadılar. Çünkü İslâmiyet yayılmaya devam ediyordu ve Mekkeliler bunu engelleyememiştir. Müslümanların ticaret yollarını kontrol etmeleri Yahudileri Medine’den çıkarmaları, Yahudilerle Mekkelileri birbirine yakınlaştırmıştır. Yahudilerin Mekkelilere maddi destek vererek kışkırtması ve Mekkelilerin Müslümanların gelişmesini durdurmak istemesi Hendek Savaşına neden olmuştur.
Yahudilerin desteğiyle Mekkeliler 10.000 kişilik bir ordu kurmaları üzerine Hz. Muhammed Medine’yi savunmaya karar verdi. Bu sırada yeni Müslüman olan İranlı Selman-ı Farisi’nin önerisiyle Medine çevresine hendekler kazıldı. Mekkeliler ilk defa gördükleri bu savunma sistemi karşısında şaşkınlığa uğrayıp geri çekilmek zorunda kaldılar. Hendek Savaşı sonucunda;
– Mekkeliler, Müslümanların kuvvetlerinin arttığını ve mağlup edemeyeceklerini kabullendiler.
– Mekkelilerin mağlup olmasıyla etraftaki kabileler arasında İslâmiyet’in yayılması hızlanmıştır.
– Beni Kureyza Yahudileri Medine’den çıkarılarak içeride Müslümanlara gelebilecek tehditler ortadan kalkmıştır. Böylece, Medine tamamen Müslümanların denetimine geçmiştir.
– Hendek Savaşı Müslümanların son savunma savaşı oldu. Bu savaştan sonra Mekkeliler savunmaya çekilmiştir.
Hudeybiye Antlaşması (628)
Hz. Muhammed hac vazifesini yapmak için Mekke’ye doğru hareket eder. Müşrikler peygamberimizi Mekke’ye almayarak Hudeybiye antlaşmasını imzaladılar. Bu anlaşmanın önemi şudur :Bu anlaşma ile Mekkeliler ilk kez Müslümanları hukuken tanıdılar. Müslümanların aleyhine gözükse de sonra Müslümanların lehine sonuçlanmıştır.
Hudeybiye Antlaşması’nın Maddeleri;
1) Her iki taraf istedikleri kabile ile ittifak yapabilecekler ancak askeri yardım yapamayacaklardı.
2) Müslümanlar o yıl Kabe’yi ziyaret etmeyecekler,ertesi yıl ziyaret edebileceklerdi.
3) Müslüman olan Mekkeli gençler,ailesinin izni olmadan Medine’ye alınamayacak,Mekke’ye sığınanlar ise geri verilmeyecekti.
4) Barış 10 yıl süre ile geçerli olacaktı.
Hayber’in Fethi (629)
Medine’nin kuzeyinde, Şam ticaret yolu üzerinde bulunan Hayber, Yahudilerin elindeydi. Yahudilerin Şam ticaret yolunun güvenliğini tehdit ediyorlardı. Hz Muhammed, Medine’den çıkarılan Yahudilerin Hayber’e yerleşerek Müslümanların aleyhine hareket etmeleri üzerine Hayber Kalesi’ne sefer düzenledi. 10 gün süren kuşatma sonrası kale fethedildi ve buradaki Yahudilerin vergi vermeleri şartıyla kalmalarına izin verildi. Hayber’in fethiyle Şam ticaret yolunun güvenliği sağlanmıştır.
Mute Savaşı(629)
Mute savaşı Bizans’a karşı yapılan ilk savaştır. Hz Muhammed’in gönderdiği elçilik heyetinin Bizans’a bağlı Gassaniler tarafından pusuya düşürülüp şehit edilmesi üzerine sefer yapılmıştır. Müslümanlar Suriye bölgesindeki Gassânî topraklarına geldiklerinde hiç beklemedikleri bir durumla karşılaştılar. Karşılarında 100.000 kişilik bir Bizans ordusu vardı. Kendileriyse sadece 3000 kişiydi. İki ordu Mûte’de karşı karşıya geldi. Şiddetli bir çarpışma başladı. Zeyd şehit düştü. Sancağı Cafer aldı. O da şehit olana kadar savaştı. Sancağı bu sefer Abdullah aldı. Bir süre sonra o da şehit oldu. Müslümanların o an düzeni bozulur gibi oldu. Geri çekilmeye başladılar. O sırada yere düşen sancağı Sâbit b. Erkam aldı ve Hâlid b. Velîde verdi. Müslümanlar hemen Hâlid’in etrafında toplandılar. Hâlid b. Velîd komutayı ele aldıktan sonra savaş düzeninde bazı değişiklikler yaptı. Müslüman askerlerin yerlerini değiştirdi. Böylece düşman, müslümanlara takviye birliklerin geldiğini zannedecekti. Hedefi düşmanın maneviyatını sarsıp çok şiddetli bir hücum ile onları korkutmak, sonra da İslâm ordusunu emniyet içerisinde geri çekmekti. Planını başarıyla uyguladı. Müslüman ordusu geri çekilmeye başladı. Bizans askerleri onları takip etmeye cesaret edemediler. Çünkü müslümanların kendilerini çöle çekip savaşa çölde devam etmeyi planladıklarını zannettiler. Böylece savaş sona erdi.
Galibi olmayan bu savaş, müslümanlara Bizans ordusunu, savaş taktiklerini ve silâhlarını yakından tanıma imkânı verdi. Bu tecrübe, ileride Bizanslılar’la yapılan savaşlarda müslümanlara pek büyük faydalar sağladı. Ayrıca Suriye ve Filistin bölgesinde yaşayan Araplar, müslümanları ve İslâm’ı, bu savaşla birlikte daha yakından tanımaya başladılar.
Mekke’nin Fethi (630)
Hz. Muhammed, Mekkelilerin Hudeybiye AntIaşması’nın şartlarına uymamaları üzerine 10.000 kişilik bir orduyla harekete geçti. Arap kabilelerinin de katılımıyla oldukça güçlenen İslam ordusu şehri kuşatarak ciddi bir direnişle karşılaşmadan Mekke’nin fethini gerçekleştirdi. Mekke’nin fethi sonucunda Arap Yarımadası’nda yapılacak fetihler kolaylaşmış ve Kâbe’deki putlar kırılarak putperestliğin merkezi ortadan kaldırılmıştır.
Huneyn Savaşı (630)
Mekke’den kaçan putperestler Taif Yahudileriyle birleşerek Mekke’yi geri almak için yola çıktılar. Bunun üzerine Müslümanlar da bir ordu hazırladılar. İki taraf Huneyn vadisinde karşılaştı. Yapılan savaş sonucunda Müslümanlar galip geldiler.
Tebük Seferi(631)
Tebük seferi; Hz Peygamber’in Hicretin dokuzuncu yılı, Recep Ayında Şam’da toplanan kırkbin kişilik Bizans ordusuna karşı çarpışmak üzere Medine’den Tebük’e kadar sevkettiği en son ve en güçlü askerî harekettir. Bizans imparatoru’nun Arabistan yarımadası üzerine sefere çıktığı haberini alan Müslümanlar, Hz Muhammed komutasındaki bir orduyla Kuzey Arabistan’a hareket ettiler. Ancak haberin asılsız olduğunun anlaşılması ve Şam’da veba salgını olması nedeniyle savaş yapılmadan geri dönülmüştür.
– Bu sefer sonrasında Gassani Arapları Müslümanlığı kabul etmişlerdir.
– Arap Yarımadası’nda siyasi birlik önemli ölçüde sağlanmıştır.
Tebük Seferi, Hz. Muhammed’in son seferidir.