Akika, Arapça bir kelime olup lügatta “yeni doğan bir çocuğun traş edilen ilk saçı” anlamına gelir. Fakat akika denildiğinde daha çok çocuğun doğumundan yedi gün sonra kesilen kurban anlaşılır.
Peygamberimiz cahiliyye devrinde de mevcut olan bu adeti devam ettirerek torunu Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin için Akika kurbanları kesmiştir. Bir hadis-i şeriflerinde: “Çocuğun doğumunun yedinci günü olunca kurban kesiniz ve ona ad koyunuz” buyurmuştur. Akika kurbanı kesmek müstehabdır..
Akika kurbanı oğlan çocukları için mümkünse aynı anda olmak özere iki, kız çocukları için bir adet kesilir. Bazı yerlerde yapıldığı gibi kesilen bu kurbanların kanlarını kız veya oğlanın alnına yahut başka bir yerine sürmek günahtır.
İslâmî kaynaklara göre Akika kurbanı, cömertce davranmanın ve Allah’ın verdiği çocuk nimetine şükranın bir ifadesi sayılır. Bu kurbanla Hz. İbrahim’in kurban kesme adeti de tekrarlanmış olmakta, hıristiyanların vaftiz adetlerine karşı çıkılarak, Allah için kurban kesilmiş olmaktadır.
Akika kurbanı çocuğun doğumunun yedinci gününde kesilememişse 14. veya 21. gününde de kesilebilir.
Akîka kurbanı kesilirken anası yâhut babası “Yâ Rabbi, bu benim çocuğumun akîkasıdır. Onun cehennem ateşinden kurtuluş fidyesi olsun.” diye duâ eder.
Vaktiyle akîka kurbanı kesilmemiş olan kimse kendi nâmına bir kurban kesebilir.
Akîka kurbanının etinden sâhibi yiyebilir, başkalarına yedirebilir ve etin bir kısmını, tamamını veya kurbanın kendisini bağışlayabilir.
Çocuklar Allâh’ın lütfudur. Bu kurbanlar da o lütfa karşı birer şükürdür.
AKÎKA KURBANINDA ARANAN ŞARTLAR
Kurban edilecek hayvan tek veya iki gözünden kör olmamalı; dişlerinin ekserisi düşmüş olmamalı; kulakları kesik olmamalı; boynuzlarından biri veya ikisi kökünden kırılmış olmamalı; kulağı veya kuyruğunun yarısından çoğu, memelerinin uçları kesik olmamalı; yahut yaratılıştan kulak ve kuyruğu olmayan bir hayvan olmamalıdır. Akîka kurbanı Hanefi mezhebine göre mübah ve dolayısıyla menduptur. Diğer üç büyük imâma göre sünnet, Zahiri mezhebine göre ise farzdır.
Hz. Peygamber bu kurbanın kesilmesi sırasında bir örf olarak başa kan sürülmesi âdetini yasaklamış, (Ebu Dâvud, Edahî, 20) kesilen saçların ağırlığınca altın veya gümüş tasadduk edilmesini emretmiştir. Akîka kelimesi anne-babaya isyân anlamına geldiği için Resulullah bu kurbanın adını ‘itaat ve ibadet’ anlamına gelen ‘Nesike’ kelimesi ile değiştirmiştir. (Ibn Hanbel, II, 182)
Bu kurban çocuğun doğduğu günden bâlîğ olacağı güne kadar kesilebilir. Ancak doğumun yedinci gününde kesilmesi daha çok sevap kazanmaya sebeptir. Kesilen kurbanın kemikleri çocuğun sıhhatli olmasına sebep olsun niyetiyle kırılmayıp eklem yerlerinden sıyrılır ve öylece pişirilir. Sonra bu kemikler bir yere gömülür. Akîka kurbanının etinden bunu tasadduk eden kimsenin yiyebileceği gibi ev halkı da bu etten istifâde eder. Bir kısmı da ihtiyaç sahiplerine dağıtılır.
Akika Kurbanı duası
Akika kurbanı çocuğun vücuduna karşı şükür mahiyetinde kesilen bir kurbandır. Bu kurbanı çocuğun babası kesebileceği gibi, onun adına vekil olarak başkasıda kesebilir ancak tekbir getirip niyet ettikten sonra şu duayı okumalıdır.
‘Allahümme hazihi akikatü fülanin demüha bidemihi,ve lahmüha bilahmhi,ve azmüha biazmihi,ve cildüha bicildihi,ve şa’ruha bişa’rihi,Allahümme-calha bidaen libni fülanin minennarı.‘
Bu duanın Türkçe meali yani anlamı şudur:
Ey Allahım bu fulanın akika kurbanıdır. Bu kurbanın kanına karşı fülancanın kanını ve etine karşı etini sana takdim ediyorum. Kemiklerine karşı kemiklerini, derisine karşı derisini, ve saçlarına karşı yününü takdim ediyorum. Ey Allahım bu kurbanı Filanca oğlumun cehennemden kurtulması için fidye olarak kabul et!..