Okyanusya, Büyük Okyanus’a dağılmış adaları içine alan ülkelerden ve Avustralya’dan oluşan kıtadır. Asya’nın güney ve güneydoğusunda, Antarktika’nın kuzeyinde ve Büyük Okyanus ile Hint Okyanusu’nun arasında yer alır.
Suyla çevrili geniş topraklardan meydana gelen öbür dört kıtaya karşılık, Okyanusya üzerine irili ufaklı adalar serpilmiş engin denizlerden kuruludur.
Çoğu volkanik veya mercan adası olan Okyanusya Adaları içlerinde başta Avustralya adası olmak üzere on kadarı hariç, genellikle küçüktürler; fakat sayıları o kadar fazladır ki bu adaların hepsini keşfetmek ve birer birer dolaşmak için yüzlerce yıl gerekmiştir.
18’inci yüzyılın sonlarında Okyanusya takım adalarına uzun araştırma seferleri yapan ilk iki denizci, 1799 da Sandwich Adaların da yerliler tarafından merhametsizce öldürülen İngiliz kaptanı James Cook ve bu adalarda gördüğü değişik bir çiçek türün Avrupa’ya getiren Fransız denizcisi Louis Antoine de Bougainville’dir.
Okyanusya’nın sınırları
Büyük Okyanus’ taki adaların hepsi Okyanusya’ ya bağlı değildir. Asya ve Amerika yakınındaki takımadalar, bu kıtaların parçasıdır. Amerika kıyıları açığındaki adalar, Aleut Adaları ve özellikle Uzakdoğu’ daki Japon takımadaları, Endonezya ve Filipinler Okyanusya’ ya katılmazlar. Malezya takımadaları zaman zaman Okyanusya’ ya bağlı sayılmışsa da, halkları, medeniyetleri ve tüm faaliyetleri bakımından Güneydoğu Asya’ ya daha yakındır.
Okyanusya’nın bölümleri
Okyanusya dört kısıma bölünür. Avustralya, Melanezya, Polinezya ve Mikronezya. Gerçek bir küçük kıta olan ve Büyük Okyanus ile Hint Okyanusu arasında yer alan, Avrupa’ nın dörtte üçü büyüklüğündeki (7.704.000 km2) Avustralya, en kalabalık bölgeleri Büyük Okyanus’ a dönük olduğu için bir Okyanusya toprağıdır. Diğer yandan, tarihi de Avrupalıların Okyanusya’ yı keşfetmeleri ve yerleşmeleriyle ilgilidir. Melanezya, Avustralya ve Endonezya’ nın doğusundaki adaları içine alır. Bu adalara genellikle Yeni Gine de dahildir. Polinezya, Yeni Zelanda takımadaları ile Ekvator’ un kuzey ve güneyindeki Orta Büyük Okyanus adalarını kapsar. Mikronezya, Malezya’ nın kuzeyindeki takımadaları içine alır. Çeşitli takımadaların adaları genellikle kuzeybatıdan güneydoğuya doğru uzanır ve çoğunlukla yay şeklinde dizilmiştir.
Okyanusya’ da yer alan ada ve ülkeler
Avustralya dışında, Okyanusya adaları başlıca üç türdür.
1- Yeni Zelanda, Yeni Gine ve Melanezya’ nın bazı adaları dağlık yüzey şekillerini ve bugünkü biçimlerini toprak hareketleri sonucunda almıştır. Kıvrılmalar ve kırılmalar genellikle çok yenidir ve bu adalarda sık sık deprem olur, yanardağlar püskürür.
2- Polinezya, Melanezya ve Mikronezya takımadalarının çoğu yüzeyden az çok uzak bir denizaltı tabanının üzerindeki volkanik akıntıların sonucudur. Bazıları etkin olan yanardağlar çok yüksektir. Hawaii takımadalarında bu yükseklik 2.400 m’ yi bulmaktadır.
3- Dönenceler bölgesinde yer aldıklarından, adaların çoğu mercan kayalıklarıyla çevrilidir. Örneğin, Avustralya’ nın kuzeydoğusundaki Büyük Set. Fakat, Yeni Zelanda’ da Avustralya’ nın güneyinde ve bazı takımadalarda mercan kayalıkları yoktur. Örneğin, Markiz Adaları. Üstelik denizaltı sığlıkları bazı mercan oluşumlarına taban yerine geçmiş ve bazı takımadalar tamamıyla atollerden oluşmuştur. Örneğin, Tuamotu, Gilbert vb.