Radar, görme mesafemiz uzağındaki hareketli veya hareketsiz nesneleri, radyo dalgaları yardımıyla anlayabilmemizi veya tespit etmemizi sağlayan araçtır.
Radar gecenin karanlığında bile havadaki bir uçağın varlığını ve bize olan uzaklığını bildiren bir alettir. Uçaklar radar yardımı ile yollarını bulur, hava kötü olduğu zaman da alana tehlikesizce iniş yaparlar.
Diğer bir ifade ile Radar, uzakta bulunan, gözle, dürbünle görülmesi imkansız olan cisimleri tespit edip haber veren bir alettir. Radyo yayını esası üzerine yapılmıştır. Devamlı dönen anteninden çıkan dalgalar herhangi bir cisme çarptıkları zaman yine antene geri döner. Bu gidiş dönüş boyunca aradan geçen zaman o cismin uzaklığını bildirir. Devamlı dalgalar yollamak sureti ile o cismin gittiği istikameti tespit etmek mümkün olur. Hava alanlarında limanlarda bulunan çok kuvvetli radarlarla hava ve deniz trafiği idare edildiği gibi uçaklar ve gemiler de radarla yollarını bulabilir ve karşılarına çıkan engellerden korunurlar.
Sivil veya askeri amaçlı kullanılan radarlar, günümüzün en önemli icatlarından birisidir. Havanın karanlık ya da sisli olması radarın çalışmasını engellemediğinden, özellikle hava ve deniz trafiğini düzenlemekte büyük bir ehemmiyete sahiptirler.
Havalimanlarındaki hava trafiğini kontrollerde, uçakların yüksekliğini ve konumunu bilmek, denizde de, gemilerin çarpışma riski olmadan seyretmelerini sağlamak çok önemlidir. Hava tahminleri de radarlar sayesinde yapılmaktadır. Yaklaşan kasırga ve fırtınaları tespit edip önlem almak, hem can hem de mal kaybının en aza indirgenmesini sağlar. Radarlar, küçücük bir böceği veya dağ gibi büyük nesneleri kolayca saptayabilirler.
Gezegenleri ve atmosferi incelemede, uzay yolculuklarında radar mutlaka gerekli bir araçtır. Uzaya giden araçların yörüngeye oturana kadar denetlenmesini sağlar.
Askerlikte de pek çok kullanım alanı vardır. Saldırıya geçen uçak, gemi ya da yaklaşan füzeleri önceden fark edip uyarıda bulunurlar.
Karayollarında da polisler, aşırı sürat yapan sürücüleri radar sayesinde belirlerler.
Radar nasıl çalışır
Bir mağarada ya da vadide yüksek sesle bağırıldığında, kayalıklara çarpıp dönen sesimizin yankısını duyarız. Radar da buna benzer bir şekilde çalışır. Nesnelere çarpan radyo dalgaları, yansıyarak tekrar geri döner. Radarın vericisi, gökyüzünde saniyede 300.000 km hızla hareket eden radyo dalgaları gönderir. Bunlar, örneğin bir uçağa çarptığı zaman geri döner, ya radar çanağına ya da antenine yansır. Anten dalgaları alıcıya gönderdiğinde, alıcıda dalgaları elektrik sinyaline çevirerek uçağın uzaklığını, dalgaların ne kadar zamanda döndüğüne bakarak saptar. Sinyal radar ekranında parlak bir nokta gibi görünür.
Büyük uçaklarda, yakındaki diğer uçakları tespit eden radarlar bulunmaktadır. Aynı zamanda yaklaşan fırtınalar konusunda bulutları ekrana yansıtarak pilotları uyarır. Gemilerde ise radar, su yüzeyine radyo dalgaları yayarlar. Bu dalgalar deniz dibindeki batıklara veya diğer gemilere çarpıp yansıyarak geri dönerler.
Günümüzde bilim adamları, otomobil sürücülerine yakınlardaki kazaları bildirecek ya da görme engellilere yardımcı olacak küçük radarlar yapmak için çalışmaktadırlar.
Radyo ile Saptama ve Tarama anlamına gelen Radio Detection And Ranging yani radar, İngilizce kelimelerin baş harflerinin bir araya gelerek oluşturduğu uluslararası bir kelimedir.