Rüya, uykuda görülen şeylerdir. Allah, insana uyanıkken bazı şeyleri gösterdiği gibi uykuda da gösterir. Uyku hâlinde duyular durur, fakat zihnin faaliyeti devam eder. Nasıl gökyüzündeki bulut yağmur yağacağına bir işaret ise bazı rüyalar da ileride meydana gelecek olaylara işaret olabilir. Ne var ki rüyada görülen her şey doğru değildir. Doğru olan rüya, sadece Allah tarafından melek aracılığı ile kalbe telkin edilendir.
Peygamberlerden başkasının rüyası kesin bilgi ifade etmez. Ancak görenin özelliklerine göre basit bir vehimden başlar ve doğru bilgiye kadar yükselir. Peygamberlerin gördüğü rüyaların hepsi doğrudur. Salih mü’minler de çoğunlukla doğru rüya görürler. Diğer insanların rüyalarında ise doğru olanları azdır.
Salih mü’minlerin yaşayışları peygamberlerin ahlakına uygun olduğu için, Allah Teâlâ peygamberlerine bahşettiği doğru rüyaları onlara da bahşeder. Rüyanın yorumlanması, meydana gelen olaylarla açıklık kazanır. Bazı rüyalar görüldüğü gibi çıkar. Bazılarının yorumu rüya ile beraber görülür. Bir kısım rüyalar çok geçmeden aynen meydana gelir, bir kısmı da Hz. Yusuf’un rüyasında olduğu gibi aradan yıllar geçtikten sonra gerçekleşir.
Ölülerin ve dirilerin ruhları rüyada buluşur. Rüya, ruhun ve fizikötesi âlemin varlığına açık delildir. Psikanalizinin kurucusu olan Freud’a göre rüya, kişinin bilinçaltında bastırılan duygularının rüyada ortaya çıkmasıdır.
Çok yönlü bir rüya olayı, böyle sınırlı ve eksik bir değerlendirme ile açıklanamaz.
Rüya sadece iç dünyamızla ilgili değil, fizikötesi âlemle irtibatımızı sağlayan bir ruh hâlidir. Rüya hem geçmişle, hem de gelecekle ilgilidir. Bunlardan ikisi hakkında Kur’an-ı Kerim’de yeterli bilgi vardır.
Benliğimiz, uyku hâlinde de içerden ve dışardan etkilenir ve kendi kendisi ile konuşabilir, geçmişi çağrışım yapıp hatırlayabilir. Böylece zihinsel bir olay olan rüya meydana gelir.
Hak tarafından bir etki sebebiyle meydana gelen çağrışım doğru rüya, geçmiş hatıraların tekrarlanmasından ve karışımından olanlar da anlamsız birer hayalden ibarettir.
Kaç çeşit rüya vardır?
Rüya üç çeşittir.
1. Allah tarafından doğrudan doğruya veya bir melek aracılığı ile gelen bir telkindir. Gerçek rüya budur. Melek bu görüntüyü Levhi Mahfuz’dan getirir.
2. İnsanın kendi benliğinden gelen görüntülerdir. Bu, insanın . içinde birikmiş olan eski hatıraların yeniden hayal edilmesidir.
İnsan çok önemsediği ve uyanık iken zihnini fazla meşgul eden şeyleri, çok sevdiği bir kimseyi veya uyanık iken arzu ettiği bazı şeyleri rüyada görür. Böyle rüyalar birer hayalden ibarettir. Bunlara itibar edilmez.
3. Şeytan tarafından insanı üzmek ve korkutmak amacıyla gösterilen rüyalardır. İnsanın rüyada yüksek bir yerden düşmesi, bir köpek tarafından ısırılması gibi. Bu rüyaların da gerçekle ilgisi yoktur. Çünkü rüyada her görülen doğru değildir.